Koszmary senne sygnalizują istnienie wspomnień, które umysł stara się uporządkować. Zwykle sny pomagają mózgowi przetworzyć i zorganizować materiał pamięciowy. W przypadku szczególnie trudnych doświadczeń sny czasami powracają wielokrotnie o niezmienionej treści.
Koszmary senne po traumie mogą mieć różny przebieg. U niektórych osób występują one sporadycznie, u innych zaś mogą być bardzo częste i utrudniać codzienne funkcjonowanie.
Do typowych objawów koszmarów sennych po traumie należą:
- Bardzo realistyczne i przerażające sny.
- Sny, których treść nawiązuje do traumatycznego wydarzenia.
- Wybudzenia w nocy z uczuciem strachu lub paniki.
- Problemy z zasypianiem z obawy przed koszmarami.
- Zmniejszenie jakości snu.
- Zmęczenie i rozdrażnienie w ciągu dnia.
Nawracające koszmary zaburzają rytm snu i sprawiają, że wstajemy zmęczeni i jesteśmy mniej efektywni w ciągu dnia. Ponadto sny wyzwalają reakcję stresową i zwiększają wydzielanie kortyzolu, co znacząco wpływa na nasze funkcjonowanie (np. nastrój, pamięć, wydajność). Osoby doświadczające koszmarów sennych często boją się zasypiać, żeby nie doświadczyć przykrych emocji związanych ze snem, co w rezultacie prowadzi do bezsenności. Zaburzony rytm snu wraz z cierpieniem psychicznym spowodowanych koszmarami zwiększa ryzyko wystąpienia różnych chorób związanych ze stresem.
Motywy często występujące w koszmarach sennych:
- niebezpieczeństwo, przerażenie, śmierć, strach przed śmiercią
- przmoc, krew, zabijanie, obrażenia
- ponowne zagrożenie ze strony osoba, która cię skrzywdziła lub zagrożenie okolicznościami, w których doznałeś krzywdy
- bycie gonionym
- bycie ratowanym
- potwory (które ci gonią, krzywdzą lub straszą)
- zemsta
- bycie karanym
- bycie samemu
- uwięzienie, bezsilność, bezradność lub dezorientacja (np. paraliżuje cię strach i nie jesteś w stanie walczyć ani się bronić; nie możesz znaleźć broni lub broń nie działa; zgubiłeś się)
- krzywda fizyczna (np. utrata zębów może symbolizować utratę kontroli lub zranienie emocjonalne)
- brud, śmieci, ekskrementy (mogą symbolizować wstręt, wstyd, utratę godności lub sensu życia albo zło)
- wątki seksualne (np. osoba wykorzystana seksualnie śni o dobrym lub złym seksie, o postaciach czających się w ciemności, robakach, wężach wpełzających do dziur, krwi, wstydzie, gniewie, zadawaniu ran napastnikowi, byciu ignorowaną).
Przyczyny koszmarów sennych po traumie
Nie do końca wiadomo, co dokładnie powoduje koszmary senne po traumie. Przypuszcza się, że mogą być one spowodowane przez następujące czynniki:
- Niedostateczne przetworzenie traumatycznych wspomnień. W przypadku traumatycznych wydarzeń mózg nie zawsze jest w stanie w pełni przetworzyć i zrozumieć tego, co się wydarzyło. W rezultacie wspomnienia te mogą być przechowywane w nieświadomości i pojawiać się w postaci koszmarów.
- Reakcja stresowa. Traumy wywołują reakcję stresową organizmu, która obejmuje m.in. wydzielanie hormonów stresu, takich jak kortyzol. Kortyzol może wpływać na jakość snu, w tym na zwiększenie częstotliwości występowania koszmarów.
- Zmiana struktury mózgu. Traumatyczne wydarzenia mogą powodować zmiany w strukturze mózgu, w tym w obszarach odpowiedzialnych za przetwarzanie emocji i pamięć. Te zmiany mogą zwiększać ryzyko występowania koszmarów.
Być może i ciebie gnębią niespokojne sny dotyczące trudnych doświadczeń z przeszłości. Ważne jest, aby pamiętać, że koszmary senne po traumie nie są oznaką słabości. Są one normalną reakcją na traumatyczne wydarzenie. Jeśli koszmary senne utrudniają codzienne funkcjonowanie, warto skorzystać z pomocy specjalisty.
